Wsparcie w edukacji dziecka ze specyficznymi trudnościami na przykładzie Zespołu Aspergera

Skuteczne uczenie się jest tematem wielu analiz edukacyjnych. Liczba uczniów, którzy mają dziś trudność z nabywaniem wiedzy wzrasta, a matryce przyswajania wiadomości jeszcze w wielu podejściach tradycyjnej szkoły są niezmienne. Ten artykuł ma być podpowiedzią, jak dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym z autyzmem, może uczyć się skutecznie oraz jak zorganizować jego przestrzeń, żeby efekty nauki były adekwatne do jego zaangażowania i potrzeb.

Punktem wyjścia jest właściwa charakterystyka zasobów dziecka oraz uwzględnienie jego deficytów. Dzięki temu zarówno rodzice, jak i nauczyciele będą mieli wgląd w to, jak wykorzystać mocne strony dziecka, ale też jak zorganizować warunki zewnętrzne w postaci metod, zasad i form pracy, które pomogą w procesie nauki. Mózg uczy się najskuteczniej, gdy utrzymuje stan równowagi, więc idea balansu pomiędzy mocnymi i słabymi stronami dziecka jest bardzo istotna.

Oto przykład Jasia (w diagnozie - zespół Aspergera):

Posiadając powyższe informacje o Jasiu możemy zaplanować najwłaściwszą formę edukacji. Zaczniemy od wykorzystania mocnych stron Jasia, aby najpierw dodać mu skrzydeł i utrzymać tzw. „lot motywacyjny”:

1. Aktywność sportowa daje nam sygnał do kinestetycznych predyspozycji dziecka w uczeniu się, dlatego w edukacji Jasia wykorzystamy metody wielozmysłowe, np.:

- zamknij oczy i wyobraź sobie…,

- dotknij przedmiot, którego nazwę chcesz zapamiętać,

- podczas uczenia się czegoś na pamięć masz prawo chodzić/zmieniać miejsce.

Skuteczne tu będą również wszelkie metody zadaniowe, najmniej skuteczne okażą się metody podawcze, to znaczy tradycyjne dyktowanie lub przepisywanie.

1. Preferencje dziecka związane z pracą indywidualną warto wykorzystać przy delegowaniu dziecku zadań, które będą asystować nauczycielowi, np.:

- każdemu rozdaj kartę pracy,

- policz ile osób jest na zajęciach,

- uporządkuj alfabetycznie według litery nazwiska uczniów zebranych od nich prac.

1. Dominujące zapamiętywanie to dobry punkt wyjścia do angażowania dziecka w rolę osoby, która będzie relacjonować wydarzenia wstecz, np.:

- przypomnij temat ostatnich zajęć,

- przypomnij, które zadanie było zadaniem domowym.

Kiedy dziecko dostanie jawne sygnały o swoich mocnych stronach, wsparcie w obszarze deficytów będzie łatwiejsze. Jak to zrobić, przedstawiam poniżej.

1. Problemy z koncentracją uwagi można wspierać poprzez wprowadzanie elementów kontrolowanej dekoncentracji, np.:

-  po 15 minutach od rozpoczęcia zajęć masz prawo wstać z ławki i usiąść 3 razy,

- część zajęć możesz spędzić na piłce do aktywnego siedzenia – wybierz, które to będą lekcje,

- gdy spada Twój poziom skupienia weź do ręki piłkę typu squishy lub poppit.

2. Kłopoty z myśleniem metaforycznym można wspierać poprzez stosowanie prostych i konkretnych komunikatów lub zadawanie pytań pogłębionych, np. jak rozumiesz to co do Ciebie teraz powiedziałem, jeśli czegoś nie rozumiesz, to co to jest, opowiem jeszcze raz

3. Trudność w zadaniach grupowych można wspomóc poprzez selektywny dobór dzieci do grupy lub zacząć od pracy w parze, np.:

- wybierz jedno zadanie, które chciałbyś zrealizować w grupie,

- powiedz, z jakimi osobami chciałbyś być w grupie, zapytam je o zgodę,

- w przyszłym tygodniu chcę, żebyś zrobił zadanie domowe z kimś z klasy, wybierz kto to może być.

Punktem odniesienia w obszarze skutecznego uczenia się jest adekwatna samoocena, dlatego tak ważne jest uwzględnienie samowiedzy o sobie, akceptacja deficytów i umiejętne wykorzystanie zasobów.

Zadaniem dorosłych jest to, aby podpowiadać dzieciom, uczyć ich tego, w jakich warunkach będzie im łatwiej się uczyć i jak robić to skutecznie.

Autor: Monika Bekker-Goska

Mgr pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej i oligofrenopedagogiki, coach, neurodydaktyk, specjalista ds. psychologii motywacji. Posiada 15-letnie doświadczenie w szkole jako pedagog, oligofrenopedagog i nauczyciel oraz 8-letnie doświadczenie pracy w Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli. Jest wykładowcą na studiach podyplomowych Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej oraz Instytutu Studiów Podyplomowych na kierunku autyzm, pedagogika specjalna, przygotowanie pedagogiczne, oligofrenopedagogika, socjoterapia, resocjalizacja. Wykładowca Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej na kierunku pedagogika i pedagogika socjalna. Trener i szkoleniowej kierowniczej kadry oświatowej na kierunku pedagogika i pedagogika socjalna, trener nauczycieli, pracowników socjalnych i rodziców. Terapeuta w ośrodku rehabilitacyjnym. Autor publikacji dla czasopism specjalistycznych tj. Terapia Specjalna, Poradnik Dyrektora. Autor merytoryczny publikacji multimedialnej Eduterapeuticka ADHD.

Zobacz także